Çalışanlardan Zorunlu PCR Testi Talep Edilebilmesi Hususundaki Değerlendirme

T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın 02.09.2021 tarihli ve “İşyerlerinde COVİD-19 Tedbirleri” konulu genel yazısına göre;

1. Covid-19 aşısı henüz olmamış çalışanların, işyerinde karşılaşabilecekleri risk ve tedbirler karşısında yazılı olarak bilgilendirileceği,

2. Bilgilendirme sonrasında Covid-19 aşısı olmayan çalışanlara, kesin Covid-19 tanısı konulması durumunun iş ve sosyal güvenlik mevzuatı açısından olası sonuçlarının bildirileceği,

3. Covid-19 aşısı olmayan çalışanlardan, 06.09.2021 tarihi itibarıyla zorunlu olarak haftada 1 kez PCR testi yaptırmalarının işveren tarafından talep edileceği, test sonuçlarının gerekli işlemler yapılmak üzere kayıt altında tutulacağı açıklanmıştır.

İlgili Genel Yazının işveren nezdinde uygulanmasına ilişkin değerlendirme aşağıda paylaşılmıştır.

1. Covid-19 Aşısı Tamamlanmamış Çalışanların İşyerinde Karşılaşabilecekleri Risk ve Tedbirler Karşısında Yazılı Olarak Bilgilendirilmesi

Covid-19 aşısı tamamlanmamış olan çalışanların birinci öncelikli olarak aşılanmaya teşvik edilmesi ve 6331 sayılı Kanunun 4’üncü maddesinde belirtildiği üzere, işverenin genel sorumlulukları arasında bulunan, çalışanların işle ilgili sağlık ve güvenliğini sağlamakla ilgili yükümlülüğü çerçevesinde, aşı olmayan çalışanların işyerinde karşılaşabilecekleri risk ve tedbirler kendilerine yazılı olarak bildirilmelidir. Bu noktada, T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü’nün “İşyerlerinde Covid-19 ile Mücadele” sayfasından (https://ailevecalisma.gov.tr/covid19) ilgili tedbir ve önlemler hususunda bilgi alınabilir. Bu yazılı bildirimin içeriğinin hazırlanması hususunda Bakanlık tarafından yetkilendirilen işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanlarının görüş ve önerileri mutlaka alınmalıdır. Yazılı bildirimler, olası bir denetim ya da uyuşmazlıkta kanıtlanabilecek belge ya da platformlar üzerinden yapılmalı ve kayıt altına alınmalıdır.

2.  Covid-19 Aşısı Olmayan Çalışanlara, Kesin Covid-19 Tanısı Konulması Durumunun İş ve Sosyal Güvenlik Mevzuatı Açısından Olası Sonuçlarının Bildirilmesi

İlgili yükümlülük gereğince, yazılı bilgilendirme sonrasında dahi PCR testi ibraz etmekten kaçınan çalışanlar hakkında disiplin yönetimi açısından uygulanacak yaptırımların tespit edilmesi ve çalışanlara duyurulması gerekmektedir. Bu noktada, Kanun ya da ilgili mevzuatta uygulanacak yaptırımlar hususunda açık ve net bir hüküm bulunmamaktadır.

6331 sayılı Kanunun 19’uncu maddesinde belirtildiği üzere, “Çalışanlar, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili aldıkları eğitim ve işverenin bu konudaki talimatları doğrultusunda, kendilerinin ve hareketlerinden veya yaptıkları işten etkilenen diğer çalışanların sağlık ve güvenliklerini tehlikeye düşürmemekle yükümlüdür.” Buna göre işverenin, çalışanların sağlık ve güvenliğini korumak adına, PCR testi talep etmesi yasal açıdan herhangi bir aykırılık oluşturmamaktadır. Bu noktada, işverenin PCR testi talebine riayet etmeyen çalışandan, öncelikle yazılı savunması alınıp, PCR testi ibraz etmesine engel olan kabul edilebilir bir gerekçesi bulunmaması halindeyse, ikaz süreci yürütülerek yazılı uyarı bildirimi yapılabilir.

İşyeri tedbir ve önlemleri çerçevesinde PCR testi ibraz etmeyen ve yazılı olarak uyarı bildirimi yapılan çalışanın aksine tutum ve davranışının devam etmesi halinde, tekrar savunma talep edilmeli ve son kez yazılı ikaz süreci işletilmelidir. Şayet çalışan, ikinci kez yazılı olarak uyarılmasına rağmen haklı bir mazereti olmaksızın PCR testini ibraz etmiyorsa, bu durumda, iş akdinin geçerli nedenlerle feshedilebileceği kanaatindeyiz. İşyerlerinde PCR testi zorunluluğuna uymayan çalışanların iş akitlerinin bu çerçevede feshedilmesi durumuna ilişkin olarak yapılacak bir kanunu düzenleme ya da yargının vereceği emsal kararlara göre, işyerindeki disiplin yönetim sürecinin tekrar düzenlenmesi gerekebilir.

3. PCR Test Maliyetinin Karşılanması

6331 sayılı Kanunun 15’inci maddesinde belirtildiği üzere, “Sağlık gözetiminden doğan maliyet ve bu gözetimden kaynaklı her türlü ek maliyet işverence karşılanır, çalışana yansıtılamaz.” Ayrıca aynı Kanunun 4’üncü maddesine göre de “İşveren, iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerinin maliyetini çalışanlara yansıtamaz.”

T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın ilgili genel yazısında PCR testinin, iş sağlığı ve güvenliği tedbirleri kapsamında talep edildiği dikkate alınırsa, bu testin yapılması noktasında çalışan nezdinde bir maliyet oluşması halinde, bu maliyetin işveren tarafından karşılanması gerekecektir. Bakanlığın genel yazısında bu noktada herhangi bir açıklama yapılmamış olup, kaldı ki maliyetin çalışan tarafından karşılanması gerektiğine ilişkin bir açıklamanın yapılması da İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun yukarıdaki hükmüne aykırı olacağından hukuki açıdan geçerliliği olmayacaktır. Bu sebeple, T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın, T.C. Sağlık Bakanlığı ile mutabık kalarak, işverenlerin talebine istinaden yapılan PCR testlerini Bakanlık tarafından karşılanıp karşılanmayacağı hususunu netleştirmesi gerekmektedir.

4. PCR Test Sonuçlarının Gerekli İşlemler Yapılmak Üzere Kayıt Altında Tutulması

6331 sayılı Kanunun 15’inci maddesinde belirtildiği üzere, “Sağlık muayenesi yaptırılan çalışanın özel hayatı ve itibarının korunması açısından sağlık bilgileri gizli tutulur.” Bu noktada, PCR test sonuçları, işyerinde sağlık gözetiminden sorumlu ve taahhüt altında olan işyeri hekimleri, iş sağlığı ve güvenlik birimi ya da işveren vekilleri tarafından Kişisel Verileri Koruma Kanunu hükümlüleri de dikkate alarak kayıt altına alınmalı, PCR testi ibraz etmeyen ya da sonucu pozitif çıkanlar hususunda önlem alınması ya da disiplin yönetimi açısından işlem yapılmak üzere, İnsan Kaynakları Birimine ya da işveren vekiline bilgi verilmesi gerekmektedir.