(Henüz
Meclis Komisyonlarında İncelenme Aşamasındadır)
Başta geçici iş ilişkisi ve özel istihdam
bürolarıyla ilgili olmak üzere 4857 Sayılı İş Kanununda ve 4904 Sayılı Türkiye
İş Kurumu Kanununda çeşitli değişiklikler öngören kanun tasarısı Bakan Kurulu
tarafından 08.02.2016 tarihinde TBMM Başkanlığına sunulmuştur. Söz konusu kanun
tasarısına http://www2.tbmm.gov.tr/d26/1/1-0597.pdf linkinden
ulaşabilirsiniz.
Kanun tasarısında öngörülen değişiklikler özetle şu
şekildedir:
A. Geçici İş İlişkisi
1.İş Kanununun geçici iş ilişkisini düzenleyen 7’inci maddesinde yapılan değişiklikle, geçici iş ilişkisinin sadece özel istihdam büroları aracılığıyla veya holding bünyesi içinde ya da aynı şirketler topluluğuna bağlı işyerlerinde yapılabilmesi düzenlenmektedir.
2. Özel istihdam büroları aracılığıyla geçici iş ilişkisi şu durumlarda kurulabilir:
a) İşyerinde
tam süreli çalışan işçilerin kısmi süreli olarak çalışmaya başlaması, 74’üncü
maddede belirtilen izin hallerinde, işçinin askere gitmesi halinde ve iş
sözleşmesinin askıda kaldığı diğer hallerde
b) Mevsimlik
tarım işlerinde,
c) Ev
hizmetlerinde,
d) İşletmenin
günlük işlerinden sayılmayan ve aralıklı olarak gördürülen işlerde,
e) İş
güvenliği açısından acil olan veya üretimi önemli ölçüde etkileyen nedenlerin
oluşması halinde,
f) İş
hacminin öngörülemeyen ölçüde artması halinde,
g) Dönemsellik arz eden iş artışları halinde
3. Geçici iş ilişkisi yukarıda (a)
bendinde sayılan hallerin devamı süresince, (b) ve
(c) bentlerinde süre sınırı olmaksızın, diğer bentlerde ise en
fazla 4 ay süreyle yapılabilecek ve toplam 8 ayı geçmemek
üzere en fazla 2 defa yenilenebilecektir. Bu sürelerin sonunda
işveren aynı iş için 6 ay geçmedikçe yeniden geçici
işçi çalıştıramayacaktır.
4. Grev ve lokavt süresince, toplu işçi
çıkarılan işyerlerinde, yer altı maden işyerlerinde özel istihdam büroları
aracılığıyla geçici iş ilişkisi kurulamayacaktır.
5. İş hacminin artması sebebiyle
çalıştırılan geçici işçi sayısı, işyerinde çalışan işçi
sayısının ¼’ünü geçemeyecektir.
6. Geçici işçi, özel istihdam bürosunun ve
geçici işçiyi çalıştıran işverenin engelli çalıştırma yükümlülüğü
kapsamında işçi sayısına dahil edilmeyecektir.
7. İş sözleşmesi feshedilen işçi, 6 ay
geçmeden geçici iş ilişkisiyle çalıştırılamayacaktır.
8.
Geçici işçi çalıştıran işverenin
yükümlülükleri:
a) İşin
gereği ve sözleşme çerçevesinde işçiye talimat verebilir,
b) İşyerindeki
açık pozisyonları geçici işçiye bildirmekle yükümlüdür,
c) Geçici
işçinin iş kazası ve meslek hastalığı hallerini, özel istihdam bürosuna
derhal, SGK’na Kanunda belirtilen sürelerde bildirmekle yükümlüdür,
d) Çalışma koşulları açısından, geçici işçiyle işyerinde emsal iş yapan
işçi arasında esaslı neden olmadıkça ayrım yapılamaz.
e) Geçici
işçiler işyerindeki sosyal hizmetlerden yararlandırılır.
f) Geçici
işçinin istihdam durumu, varsa işyeri sendika temsilcisine bildirilir.
g) İşveren
iş sağlığı ve güvenliği açısından gerekli tedbirleri almakla ve 6331 sayılı
Kanunda öngörülen eğitimleri geçici işçiye vermekle yükümlüdür.
9. Sözleşme süresinin dolmasına rağmen geçici
işçiyi çalıştırmaya devam eden işveren ile geçici işçi arasında sözleşmenin
sona erme tarihinden itibaren belirsiz süreli iş sözleşmesi kurulmuş
sayılır.
10. Holding
bünyesinde veya aynı şirketler topluluğuna bağlı işyerleri arasında kurulan
geçici iş ilişkisinde işçinin yazılı rızası alınması zorunludur. Buna göre
geçici iş ilişkisi yazılı olarak 6 ayı geçmemek üzere kurulabilir ve en fazla 2
defa yenilenebilir.
B. Çağrı Üzerine Çalışma ve Uzaktan Çalışma
1. İş Kanununun çağrı üzerine çalışmayı
düzenleyen 14’üncü maddesi ‘’çağrı üzerinde çalışma ve uzaktan çalışma’’ olarak
değiştirilmiştir. Buna göre uzaktan çalışma: ‘’işçinin, iş görme
edimini evinde ya da teknolojik iletişim araçlarıyla işyeri dışında yerine getirilmesine
dayalı iş ilişkisidir.
2. Uzaktan çalışma iş sözleşmesinde;
a)
İşin tanımı, yapılma şekli, süresi, yeri ve ücrete ilişkin hususlar,
b) İşveren
tarafından sağlanan ekipmanlara ilişkin yükümlülükler,
c) İşverenin
işçiyle iletişim kurması, genel ve özel çalışma şartlarına ilişkin hükümler yer
alır.
d) Uzaktan
çalışma ilişkisinde işverenin iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin
yükümlülükleri devam eder.
e) Uzaktan
çalışan işçiler, esaslı neden olmadıkça emsal işçiye göre farklı işleme
tabi tutulamaz.
C. Özel İstihdam Büroları
1. Tasarı
ile İş Kanununda yapılan değişikliklere uygun olarak 4904 sayılı Türkiye İş
Kurumu Kanununda da özel istihdam bürolarıyla ilgili düzenlemeler yapılmıştır.
Bu değişikliklerden en önemlisi özel istihdam bürolarına geçici iş
ilişkisi kurma yetkisinin verilmesi hususudur.
2. Aracılık
faaliyetlerinde bulunabilmeleri için:
a) Temsil ve ilzama yetkili kişilerin; Kanunda sayılan çeşitli suçlardan mahkum
olmaması, müflis veya konkordato ilan etmemiş olmaları ve en az lisans mezunu
olmaları,
b) Teknik
donanımı uygun bir işyerine veya internet sitesine sahip olmaları,
c) Nitelikli
personel çalıştırmaları,
d) Ticaret
veya esnaf sicil numarası ile vergi numarasını İŞKUR’a ibraz etmeleri
e) İŞKUR tarafından belirlenen masraf karşılığını ödemek ve başvuru
tarihindeki brüt asgari ücretin 20 katı tutarında teminat vermeleri gerekir.
3. Özel
istihdam büroları nitelikli personel çalıştırma ve teminat verme yükümlülüğü
hariç diğer şartları yerine getirmesi halinde şube açabilirler veya sistem ve
markasını kullandırabilirler.
4. İŞKUR
tarafından verilen aracılık izinleri 3 yıl geçerli olacaktır. İznin
sona erme tarihinden en az 15 gün önce talepte bulunmak ve izin alma
şartlarının mevcut olması durumunda 3’er yıllık süreyle izin süresi
yenilenebilir.
5. Geçici
iş ilişkisi kurabilme yetkisi için:
a) Başvuru
tarihinden önceki 2 yıl süresince kesintisiz faaliyet gösteren İŞKUR’a kayıtlı
özel istihdam bürosu olması,
b) İŞKUR
tarafından yapılan inceleme sonucu olumlu rapor verilmesi,
c) Başvuru
tarihindeki brüt asgari ücretin 200 katı teminat verilmesi,
d) İŞKUR’a,
vergi dairelerine, SGK’na vadesi geçmiş borcunun olmaması,
e) Uygun
bir işyerine sahip olmaları gerekmektedir.
6. Bakanlıkça
uygun görülmesi halinde 6 aydır kesintisiz faaliyet gösteren, teminat tutarının
2 katı miktarı teminat veren ve diğer şartları da sağlayanlara geçici iş
ilişkisi kurma yetkisi verilebilir.
7. Geçici
iş ilişkisi kurma yetkisi 3 yıl geçerlidir ve şartların sağlanması, süre
bitiminden en az 15 gün önce talepte bulunmak şartıyla 3’er yıl uzatılabilir.
8. Aracılık
izinlerinin iptal edilmesi durumları:
a) İzin
şartlarının kaybedilmesi/sağlanmaması,
b) İzin
almaksızın geçici iş ilişkisi faaliyeti yürütülmesi,
c) İş
arayanlardan ücret alınması veya menfaat sağlanması,
d) İş
arayanların ve açık işlerin bilgilerinin başka amaçlarla kullanılması,
e) İŞKUR
tarafından istenen bilgi ve belgelerin süresi içerisinde verilmemesi,
f) Çalışma
izni olmayan yabancı işçi çalıştırılması,
g) Yurtdışı
iş-işçi bulmada hizmet akitlerinin İŞKUR’a onaylatılmaması,
h) 12
ay boyunca işe yerleştirmeye aracılık etmemiş olması.
9. Geçici
iş ilişkisi kurma yetkisinin iptal edilmesi durumları:
a) Aracılık
izinlerinin iptal edilmesi,
b) Geçici
işçilerin %10’unun ücretinin, ödenme tarihinden itibaren mücbir neden dışında
20 gün içinde ödenmemesi,
c) 1
yıl içinde bir işçinin ücretinin, en az 3 defa eksik ödenmesi veya süresinde
ödenmemesi,
d) Yazılı
sözleşme yapma şartına uyulmaması,
e) İş
Kanununun geçici iş ilişkisini düzenleyen hükümlere ve eşit davranma ilkesine
uyulmaması,
f) Kayıt
dışı işçi çalıştırılması.
10. Şubeler
için uygulanan izin iptali özel istihdam büroları içinde geçerlidir.
11. Geçici
iş ilişkisi kurma yetkisinin iptal edilmesi durumunda, mevcut sözleşmeler
süresi sonuna kadar devam edecektir.
12. Özel
istihdam bürosunun kapanması halinde, durumun işverene tebliğ edilmesiyle
geçici iş ilişkisi sona erer.
13. Özel
istihdam bürolarının hak ve yükümlülükleri:
a) Aracılık
ve geçici işçi sağlama faaliyetlerinden dolayı işverenlerden hizmet bedeli
alabilir. İş arayanlardan ne adla olursa olsun menfaat sağlanamaz.
b) Geçici
iş ilişkisinde işveren özel istihdam bürosudur. Özel istihdam bürosu geçici
işçiye, işverenin emsal işçisinin aldığı ücret, prim, ikramiye ve benzer
istihkakı işçinin geçici çalıştığı dönemle sınırlı olarak ödemek zorundadır.
c) Özel
istihdam bürosu işçisine ilişkin, 4857, 6331, 5510, 4447 sayılı Kanunlardan
doğan yükümlülüklerden sorumludur.