Otomatik Katılım Sistemine(Zorunlu BES) ilişkin Yönetmelik yayınlandı

Yönetmelik çerçevesinde belirtilen detaylar aşağıda belirtilmiştir.

İşvereni Aracılığıyla Sisteme Dâhil Edilecek Çalışanlar

Çalışanlar, işverenin akdetmiş olduğu bir gruba bağlı bireysel emeklilik sözleşmesi kapsamında, ilgili emeklilik planına dâhil edilir.

Birden fazla işveren ile iş akdi bulunan çalışanlar her bir işveren tarafından sunulan emeklilik planına ayrı ayrı dâhil edilir.

 İşveren, ilgili döneme ait ödeme gününe kadar bireysel emeklilik hesabı açılmasına dair yatırım tercihine ilişkin bilgiler dâhil tüm bilgileri eksiksiz iletmekle yükümlüdür. Emeklilik Şirketi iletilen bilgilere istinaden bireysel emeklilik hesabı açar ve Çalışan bu kapsamda plana dâhil edilmiş olur.

İşveren, çalışanlarının sisteme dâhil edilmesine, katkı payı hesaplanması ve şirkete aktarılması ile bu sürece ilişkin diğer işlemlere ilişkin yetkili birimlerini veya yöneticilerini belirler.

İşverenin Emeklilik Sözleşmesi Yapacağı Şirketin Belirlenmesinde Dikkate Alacağı Kriterler

İşveren, Emeklilik Şirketi seçiminde hizmet kalitesini ve çalışana sağlanan avantajları dikkate alır. İşveren, şirket seçimi sebebiyle şirketten komisyon dâhil hiçbir şekilde maddi menfaat sağlayamayacağı gibi, şirket de işverene bu şekilde bir teklifte bulunamaz. 

İşveren, işyerindeki çalışanlarını farklı emeklilik planlarına dâhil edebilir.

Hazine Müsteşarlığı, aynı işverene bağlı olarak tek bir hizmet akdi veya birden fazla hizmet akdi kapsamında çalışanların emeklilik planlarına dâhil edilmesine ilişkin usul ve esasları belirlemeye yetkilidir.

 Emeklilik Sözleşmesinin Asgari İçeriği

Emeklilik sözleşmesinde tarafların hak ve yükümlülükleri yer alır, bu bölümün uygulanmasına esas olmak üzere ücret ödeme günü ve mutabakat süreci belirlenir, ilgililere yapılacak iade ve ödeme esasları, çalışana ait güncel verilerin tutulması ve ilgililere yapılacak bildirimlerin usulü belirlenir. Bu sözleşme ile şirket seçimi ve katkı payının işveren tarafından şirkete aktarılması hariç bu bölüm kapsamındaki yükümlülüklerin şirketlerce yerine getirilmesi kararlaştırılabilir.

Çalışana ait kişisel veriler, veri sahibinin açık rızasının alınmasına gerek olmaksızın şirketle paylaşılabilir ve veri paylaşımı, kişisel verilerin korunmasına ilişkin mevzuat hükümlerine aykırılık teşkil etmez.

Cayma Hakkı

İlgili emeklilik planına göre çalışanın ücretinden kesilmek suretiyle yapılan ilk katkı payının şirket hesaplarına nakden intikal ettiği tarihi takip eden işgünü emeklilik planına dâhil edildiği şirket tarafından çalışana posta yoluyla veya güvenli elektronik iletişim araçları ile bildirilir. Çalışan, bu bildirimi müteakip iki ay içinde cayma hakkını kullanabilir. Cayma süresinden sonra da çalışan dilediği zaman sistemden ayrılabilir. Cayma talebi, çalışan tarafından posta yoluyla veya güvenli elektronik iletişim araçlarıyla ilgili emeklilik sözleşmesi hükümlerine göre işverene veya şirkete bildirilir. Cayma bildiriminin ulaşmasını müteakip on iş günü içinde ödenen katkı payları, varsa hesabında bulunan yatırım gelirleri ile birlikte çalışana iade edilir. Ödemenin geciktirilmesi durumunda doğan Kanuni Faiz ve Temerrüt Faizine İlişkin Kanunu çerçevesinde belirlenen ticari işler için uygulanacak temerrüt faizi de yürütülerek karşılanır.

Çalışan Katkı Payı Ve Katkı Payının İşveren Tarafından Şirkete Aktarılması

Sosyal güvenlik mevzuatına göre tanınan süre içinde ilgisine göre prime esas kazançta veya emeklilik keseneğine esas kazançta işveren tarafından değişiklik yapılması durumunda; eksik katkı payı ödemesi yapılmışsa münhasıran bu değişime bağlı farka tekabül eden ek katkı payı ödemesi bir sonraki dönem ücretinden kesilmek suretiyle yapılır, fazla katkı payı ödemesi yapılmışsa bir sonraki dönem mahsuplaşma sağlanacak şekilde ödeme yapılır.

Yukarıda belirtilen kapsamdaki sebepler harici durumlarda fazla katkı payı ödemesi yapılmışsa fazladan kesilen tutar Müsteşarlıkça belirlenen esaslar çerçevesinde çalışana iade edilir.

Çalışan, belirlenenden daha yüksek bir oranda ödeme yapmak istediğini işverene bildirebilir. Bu şekilde katkı payı oranını artıran bir çalışan belirlenen oranın altında kalmamak kaydıyla katkı payı oranını işverenden talepte bulunarak azaltabilir. Çalışanlar bu taleplerini ilgili ayın ücret hesaplaması tamamlanmadan önce bildirmekle yükümlüdürler. Ücret hesaplaması tamamlandıktan sonra gelen talepler bir sonraki ödeme döneminden itibaren gerçekleştirilir.

Katkı payı ücretten kesilmek suretiyle gruba bağlı bireysel emeklilik sözleşmesi kapsamında çalışan adına açılan bireysel emeklilik hesabına aktarılır. Bu hesaplara bu şekilde ödenen katkı payları, ek faydalar, birinci fıkra kapsamındaki ek katkı payı ödemeleri, bu kapsamdaki sözleşmelerden aktarım yoluyla gelen tutarlar veya gecikmeli veya hatalı işlemler kapsamında yapılan ödemeler dışında herhangi bir para girişi yapılamaz. Çalışanın işyerinden ayrılması ile yeni bir işyerinde çalışmaya başlaması ve yeni işyerinde çalışanlara sunulan bir emeklilik planı bulunmaması durumlarına mahsus olmak üzere katkı payı ödemeleri çalışan tarafından belirlenen yöntemle de yapılabilir.

Çalışanların prime esas kazançlarını etkileyen her türlü sebep katkı payı kesintisinin hesaplanmasında dikkate alınır. 5510 sayılan haller nedeniyle prime esas kazanç veya emeklilik keseneğine göre hesaplanan katkı payının oluşmaması durumunda ara verme kısıtları uygulanmaz.

Katkı payı, en geç belirlenen ücret ödeme gününü takip eden işgünü, banka aracılığıyla şirketçe bildirilen tek bir hesaba aktarılır.

Ücret ödeme ve hesaplanmasına ilişkin diğer bilişim sistemlerinin de herhangi bir nedenle geçici olarak hizmet dışı kalması sonucu belirlenen ödeme gününde katkı payının şirkete ödenememesi halinde işverene herhangi bir sorumluluk yüklenemez.

Çalışma ilişkisi sona eren çalışan, Müsteşarlıkça belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde en az ilgili takvim yılının ilk altı ayında uygulanacak asgari brüt ücretin yüzde üçü oranında katkı payı ödemeye devam edebilir. Çalışan katkı payı ödemeye devam etmeyi talep etmezse ilgili emeklilik sözleşmesinden ayrılma işlemi gerçekleştirilir. Çalışan katkı payı ödemeye yönelik talebini, işten ayrılma tarihini izleyen ayın sonuna kadar şirkete bildirmek zorundadır. Müsteşarlık, bu kapsamdaki sözleşmeden ayrılma işlemlerine ilişkin esasları belirler.

Müsteşarlık, bu madde çerçevesindeki uygulama esaslarını belirlemeye ve tereddütleri gidermeye yetkilidir.

İşveren Katkı Payı

İşveren tercih etmesi durumunda, çalışan ad ve hesabına katkı payı ödemesinde bulunabilir.

Çalışanın İşyerinin Değişmesi

Daha önce ilgili kapsamda bireysel emeklilik sistemine dâhil edilen ve işyerinin değiştiği tarih itibarıyla sistemde bulunan bir çalışanın bireysel emeklilik hesabındaki birikimi ile varsa ödenen devlet katkısı, yeni işyerinde çalışanlara sunulan bir emeklilik planı bulunması halinde, yeni işyerindeki plana aktarılır ve çalışanın sistemde kazandığı emekliliğe esas süresi ile devlet katkısının hak edilmesine esas süresi yeni işyerindeki planda aynen korunur. Yeni plana aktarma şirket değişikliği gerektirmesi halinde aktarım, şirket değişikliği gerektirmemesi halinde ise plan değişikliği süreçleri Müsteşarlıkça belirlenen esaslar çerçevesinde gerçekleştirilir. İşyeri değişikliği sebebiyle çalışanın birikiminin ve devlet katkısının başka bir Emeklilik şirketine aktarılmasının gerektiği hallerde, şirkette kalma süresine ilişkin kısıtlamalar uygulanmaz. İşyeri değişikliği sebebiyle Emeklilik şirketi değişikliği gerekmeyen hallerde bir yıl içinde yapılabilecek plan değişikliği limiti dikkate alınmaz.

Daha önce bu bölüm kapsamında bireysel emeklilik sistemine dâhil edilen ve işyerinin değiştiği tarih itibarıyla sistemde bulunan bir çalışan, yeni işyerinde çalışanlara sunulan bir emeklilik planı bulunmaması halinde, önceki işyerinde dâhil olduğu emeklilik planı kapsamında Müsteşarlıkça belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde en az ilgili takvim yılının ilk altı ayında uygulanacak asgari brüt ücretin yüzde üçü oranında katkı payı ödemeye devam edebilir. Yeni işyerinin kapsama alınması halinde, çalışan, işvereni tarafından yeni işyeri kapsamındaki emeklilik planına dâhil edilir.  Çalışanın yeni işyeri kapsamındaki emeklilik planına dâhil edilmesi, şirket değişikliği gerektirmesi halinde aktarım, şirket değişikliği gerektirmemesi halinde ise plan değişikliği süreçleri Müsteşarlıkça belirlenen esaslar çerçevesinde gerçekleştirilir. İşyeri değişen çalışanın yeni işyerinde çalışanlara sunulan bir emeklilik planı bulunmaması ve çalışanın katkı payı ödemeye devam etmeyi talep etmemesi durumunda ilgili emeklilik sözleşmesinden ayrılma işlemi gerçekleştirilir. Çalışan katkı payı ödemeye yönelik talebini, işyeri değişikliğini izleyen ayın sonuna kadar şirkete bildirmek zorundadır. Müsteşarlık, bu madde çerçevesindeki sözleşmeden ayrılma işlemlerine ilişkin esasları belirler.

Birden fazla sözleşmeye ödeme yapan çalışanın hizmet akdinin sonlanması sebebiyle, sonlanan akit uyarınca açılan sözleşme kapsamındaki birikim ve devlet katkısı hesabındaki tutarlar bu bölüm kapsamında yürürlükte bulunan sözleşmelerinden tercih ettiğine aktarılır veya Müsteşarlıkça belirlenen esaslar çerçevesinde ilgili sözleşmeden ayrılma işlemi gerçekleştirilir. Bu kapsamdaki aktarım Müsteşarlıkça belirlenen esaslar çerçevesinde yürütülür ve şirkette kalma süresine ilişkin kısıtlamalar uygulanmaz.

Ara Verme

Çalışan katkı payı ödemeye ara vermeyi talep edebilir. Bu talep, talep tarihinden itibaren azami 3 aylık süre için yapılabilir. Bu sürenin bitiminden önce veya bitimini müteakip tekrar ara verme talebinde bulunulması mümkündür. Çalışanın ara verme talebini iletmesi üzerine çalışana ödenen ücretten katkı payı kesintisi yapılamaz. Çalışan ara verme talebini en geç ücret ödeme gününden üç işgünü öncesine kadar iletir. Bu tarihten sonra iletilen talepler, ancak bir sonraki aya ilişkin ücret ödemesinden itibaren dikkate alınır.

Çalışanın ödemeye ara vermesi halinde ara vermeye ilişkin olarak çalışanın birikiminden ek yönetim gideri kesintisi yapılamaz. Ara verme süresinin bitimini müteakip ücret üzerinden yapılan katkı payı kesintisine işveren tarafından devam edilir. Ödemeye ara verme hakkı yalnızca çalışan tarafından kullanılabilir. Söz konusu hak işverene devredilemez.

Fon dağılımı ve değişikliği

Katkı payı iki aylık cayma süresinde, ilgisine göre çalışan veya işverence tercih edilen başlangıç fonunda yatırıma yönlendirilir. Şirket, cayma süresince ödenen katkı paylarının değer kaybetmemesini sağlayacak şekilde fon yönetiminden sorumludur.

Emeklilik Şirketi, cayma hakkını kullanmayan çalışanın birikimlerini iki aylık cayma süresinin sona erdiği tarihi müteakip Bakan tarafından belirlenen sürenin sonuna kadar ilgisine göre çalışan ya da işverence tercih edilen başlangıç fonunda yatırıma yönlendirmeye devam eder. Çalışanın birikimi Bakan tarafından belirlenen sürenin bitimini müteakip ilgisine göre çalışan veya işverence tercih edilen standart fonda yatırıma yönlendirilir.

Çalışan cayma süresinin tamamlanmasını müteakip başlangıç fonundan veya standart fondan ayrılma talebinde bulunabilir. Bu çalışanlara bağlayıcı olmamak kaydıyla, risk profil anketi sunulur, katkı payı ve birikim çalışanın tercihi doğrultusunda yatırıma yönlendirilir. Müsteşarlık, risk profil anketinin asgari içeriğini, sunulma sıklığını ve zamanını belirler.

Fon dağılım değişikliği hakkı çalışana aittir, ancak tercih etmeleri halinde bu hak portföy yönetim şirketine devredilebilir. Söz konusu talep portföy yönetim şirketine iletilmek üzere Emeklilik şirketine yapılır.

Emeklilik planı

Çalışana sunulacak planlar limite dâhil değildir. Bu kapsamdaki planlar, Müsteşarlıkça belirlenecek usul ve esaslara göre sunulur.

Bu kapsamdaki plan değişiklikleri yalnızca işverenlerce yapılır. Çalışanlarca işyeri değişikliği veya faiz içeren veya faiz içermeyen yatırım aracı tercihi değişikliği harici plan değişikliği yapılamaz. İşverenlerce yapılan plan değişikliği işlemleri ile çalışanların yatırım tercihi değişikliği nedeniyle gerçekleştirdikleri plan değişiklikleri Yönetmelik kapsamında gerçekleştirilir. Çalışanın işyeri değişikliği sebebiyle gerçekleştirilen plan değişikliklerinde bir yıl içinde yapılabilecek plan değişikliği limiti dikkate alınmaz.

Birikimin aktarımı

İşyeri değişikliği durumunda, yeni işyerinde plan sunulması durumunun şirket değişikliği gerektirmesi ile bu hizmet akdi sonlanması durumlarında gerçekleştirilen aktarım işlemleri hariç şirketler arası aktarım talebi yalnızca işverenlerce yapılabilir. Müsteşarlık bu madde çerçevesindeki aktarıma ilişkin esasları belirler.

Sistemden ayrılma ve emeklilik hakkının kullanılması

Emeklilik Şirketi, ayrılma amacı ile yapılan başvurunun kendisine ulaştığı tarihten itibaren beş iş günü içinde, ayrılma bilgi ve talep formu ile hesap özetini güvenli elektronik iletişim araçları ile katılımcının erişimine sunar. Emeklilik Şirketi, isteyen katılımcının ayrılma bilgi ve talep formu ile hesap özetini şirketin internet sitesinde kendi adına oluşturulan güvenli sayfadan alabilmesi için gerekli düzenlemeyi yapar. Katılımcının, ayrılma talep formunu imzalayarak faks veya posta ile şirkete göndermesi halinde, bireysel emeklilik hesabındaki birikim ve devlet katkısı hesabındaki varsa hak kazanılan tutarlar, formun şirkete ulaştığı tarihten itibaren yirmi iş günü içinde katılımcının belirttiği hesaba ödenir.

Mesafeli satış yoluyla düzenlenen sözleşmelerde, ilgisine göre katılımcının, sponsorun veya işverenin, sözleşmenin tesis edilmesini sağlayan yöntemle ayrılma işlemlerini gerçekleştirebilmesi esastır. Ancak, ayrılmaya ilişkin tüm işlemler ilgilinin bu Yönetmelik kapsamında tercih ettiği yöntemle de yürütülebilir.

Daha sonra intikal eden devlet katkısı tutarlarından katılımcının varsa hak kazandığı tutarlar da intikal tarihini takip eden beş iş günü içinde katılımcının belirttiği hesaba ödenir. Yirmi iş günü olarak belirlenen süre ise katılımcı tarafından ilgili mevzuat düzenlemelerine uygun olarak temin edilmesi gereken tüm evrakların tamamlanması ile başlar. Katılımcının sözleşmesine ait fon paylarına ilişkin son satım talimatının verildiği tarih, sözleşmenin sonlandığı tarih olarak kabul edilir. Katılımcının hesabında herhangi bir fon payı bulunmaması durumunda ayrılma talebinin şirkete ulaştığı tarihi takip eden iş günü ilgili sözleşme sonlanmış kabul edilir.

Çalışanın emeklilik hakkını kullanarak sistemden ayrılmayı talep etmesi halinde, bu bölüm kapsamında açılan tüm sözleşmeleri hesap birleştirme işlemine tabi tutulur. Çalışanın aynı veya farklı şirkette bu bölüm kapsamında kurulan birden fazla sözleşmesi bulunması halinde, çalışanın sisteme giriş tarihi, yürürlükte bulunan bu sözleşmeler kapsamında dâhil olunan planlar arasından en eski plan girişi tarihi dikkate alınarak belirlenir. Bu durumda çalışanın bu kapsamdaki tüm sözleşmelerinden emekliliğe hak kazanması için en az birinden bu hakkı kazanması ve hesaplarını birleştirmesi gerekir.

Sistemden ayrılma işlemi gerçekleştiren çalışanlar Müsteşarlığın belirleyeceği esaslar dâhilinde 2 yılda bir tekrar otomatik olarak sisteme dâhil edilebilirler. Müsteşarlık bu süreyi 1 yıla kadar azaltmaya ve 3 yıla kadar artırmaya yetkilidir.

Veri paylaşımı

Sistemde katkı paylarının ödenmesine ilişkin her türlü verinin kontrolü Sosyal Güvenlik Kurumu ve Maliye Bakanlığı Muhasebat Genel Müdürlüğü ile Emeklilik Gözetim Merkezi arasında imzalanan bir veri paylaşım protokolü ile sağlanır. Sosyal Güvenlik Kurumu ile Maliye Bakanlığı Muhasebat Genel Müdürlüğünden alınan verilerin Emeklilik Gözetim Merkezine iletilmesinden sonra şirketlerle paylaşılmasını gerektiren durumlarda paylaşılan verinin güvenliğinden ilgili Emeklilik şirketi sorumludur.

Çalışana verilecek bilgi, belge ve formlar

Çalışanlara sunulacak bilgi, belge, form ve bildirimlere ilişkin usul ve esaslar Müsteşarlıkça belirlenir.

Yönetmelik için tıklayınız.