Bilindiği üzere yabancıların Türkiye’de bağımlı veya bağımsız
çalışabilmeleri için çalışma izni almaları gerekmekte olup, söz konusu hususla
ilgili usul ve esaslar 4817 sayılı Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanun
ve bu kanuna göre çıkarılan diğer alt mevzuatlarla belirlenmiştir. TBMM Genel
Kurul gündeminde görüşülmek üzere beklemekte olan Uluslararası İşgücü Kanun
Tasarısı ile ise söz konusu mevzuatta bir takım değişiklikler yapılması
öngörülmektedir. Aşağıda 4817 sayılı Kanun ve Uluslararası İşgücü Kanun
Tasarısı arasında yer alan bazı önemli değişiklikler belirtilmiştir. Tasarının
kanunlaşması halinde uygulamaya ilişkin detaylar çıkarılacak yönetmelikle
belirlenecektir. Uluslararası İşgücü Kanun Tasarısına ulaşmak için tıklayınız.
4817 Sayılı
Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında
Kanun |
Uluslararası
İş Gücü Kanun Tasarısı |
||||||||||||||||||||||||
Amaç: Yabancıların
Türkiye’deki çalışmalarını izne bağlamak ve bu yabancılara verilecek çalışma
izinleri ile ilgili esasları belirlemek. |
Uluslararası
işgücüne ilişkin politikaların belirlenmesi, izlenmesi ve uygulanması Kanunun
amacına dahil edilmiştir. |
||||||||||||||||||||||||
Kapsam: Türkiye’de
bağımlı ve bağımsız olarak çalışan yabancıları, bir işveren yanında meslek
eğitimi gören yabancıları ve yabancı çalıştıran gerçek ve tüzel kişileri
kapsar. |
Staj
yapan yabancılar ve geçici hizmet sunumu amacıyla bulunan sınırötesi hizmet
sunumu yabancıları Kanun kapsamına alınmıştır. |
||||||||||||||||||||||||
- |
Aşağıdaki
tanımlar Kanuna eklenmiştir:
|
||||||||||||||||||||||||
- |
Uluslararası
işgücü politikası: Uluslararası
işgücü hareketliliği ve bölgesel gelişmeler ile Göç Politikaları Kurulu
kararları, istihdam ve çalışma hayatına ilişkin gelişmeler, sektörel ve
ekonomik dönemsel değişiklikler, kalkınma planları ve programları, yabancının
uyruğunda bulunduğu ülkeyle ikili veya çok taraflı anlaşmalar ve uluslararası
sözleşmeler, kamu düzeni, kamu güvenliği ve kamu sağlığı dikkate alınarak
Bakanlıkça belirlenir. |
||||||||||||||||||||||||
- |
Uluslararası
İşgücü Politikası Danışma Kurulu: Tasarı
ile uluslararası işgücü politikası danışma kurulu kurulması öngörülmektedir. Kurul;
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı başkanlığında, ÇSGB Müsteşarı, AB,
Dışişleri, Ekonomi, İçişleri, Kalkınma, Kültür ve Turizm Bakanlıkları
Müsteşarları ile Uluslararası İşgücü Genel Müdüründen oluşur. Toplantı
gündemiyle ilgili bakanlık, ulusal veya uluslararası kuruluşlar ile sivil
toplum kuruluşları temsilcileri davet edilebilir. Kurul
kararları, uluslararası işgücü politikası esaslarının ve Türkiye’nin
uluslararası işgücü ihtiyacının belirlenmesinde Bakanlıkça dikkate alınır. |
||||||||||||||||||||||||
- |
Kanun
tasarısı ile ÇSGB’nca; yabancı istihdam taleplerini almak, değerlendirmek ve
yabancı işgücünün etkilerini izlemek üzere Yabancı Başvuru,
Değerlendirme ve İzleme Sistemi kurulacaktır. |
||||||||||||||||||||||||
Çalışma
izinleri, ÇSGB tarafından verilmektedir. |
Bakanlık
çalışma izinlerini verirken uluslararası işgücü politikalarını esas
alarak değerlendirilecektir. |
||||||||||||||||||||||||
Çalışma izni
başvuruları yabancının kendisi veya yabancıyı çalıştıracak işveren tarafından
yapılır. |
Yetkili
aracı kurumlar da çalışma izni başvurusu
yapabilecektir. |
||||||||||||||||||||||||
Uzatma
başvurusu: Çalışma
izninin bittiği tarihten geriye doğru en fazla iki aylık sürede olmak
kaydıyla, izin süresi sona ermeden veya izin süresi bitiminden
itibaren 15 gün içinde uzatma başvurusu yapılabilir. |
Kanun
tasarısıyla çalışma izni uzatma başvurularının izin süresi dolmasına 60 gün
kalmasından itibaren ve her durumda izin süresi dolmadan yapılacaktır. İzin
süresi dolduktan sonra uzatma başvurusu yapılamayacaktır. |
||||||||||||||||||||||||
Eksik evrak: Çalışma izni
başvurularında Bakanlıkça eksik belge tespit edilmesi halinde eksik
evrakların tebliğ tarihinden 15 gün içerisinde tamamlanması gerekir. |
Eksik
belge tespitinde evrakların 30 gün içerisinde tamamlanması gerekir. |
||||||||||||||||||||||||
Ön izin: Mesleki
hizmetler kapsamında çalışacak yabancılara akademik ve mesleki yeterlilik ile
ilgili işlemleri tamamlanıncaya kadar, bir yılı geçmemek üzere ön
izin verilebilmektedir. |
Mesleki
yeterlilik gerektiren sağlık ve eğitim hizmetlerinde çalışacak
yabancıların çalışma izni başvurularının değerlendirilmesinde ön
izin alınması zorunlu kılınmaktadır. Sağlık hizmetlerinde Sağlık
Bakanlığı, eğitimde Milli Eğitim Bakanlığı ön izin vermeye yetkilidir. Yabancı
uyruklu öğretim elemanlarına çalışma izni, YÖK tarafından verilecek ön izine
istinaden Bakanlıkça verilecektir. Uzatma
başvuruları da ön izne tabi olacaktır. |
||||||||||||||||||||||||
Çalışma izni
başvurusu reddi:
|
Tasarıda
aşağıdaki hususların red sebebi olduğu belirtilmiştir:
Başvurular
reddedilecektir. |
||||||||||||||||||||||||
Çalışma İzni: Belirli bir
işyeri veya işletmede ve belirli bir meslekte çalışmak üzere en çok
bir yıl geçerli olmak üzere verilmektedir. |
Belirli
bir işyerinde veya bunların aynı işkolundaki işyerlerinde belirli
bir işte çalışmak şartıyla ilk başvuruda en çok 1 yıl çalışma izni
verilecektir. Dolayısıyla böylece, halihazırda yürürlükte bulunan, yabancının
sadece çalışma izni verilen işyerinde çalışabilmesine yönelik uygulama
esnetilerek, yabancının işverenin aynı iş kolundaki diğer işyerlerinde de
çalışabilmesinin önü açılmıştır. Çalışma
izinleri ve çalışma izni muafiyet belgesi, yabancının pasaport veya pasaport
yerine geçen belgelerinin geçerlilik süresinden 60 gün daha kısa
süreli olarak verilecektir. |
||||||||||||||||||||||||
Bağımsız
Çalışma izni: Türkiye’de en
az beş yıl kanuni ve kesintisiz olarak ikamet etmiş olmaları koşuluyla
Bakanlıkça bağımsız çalışma izni verilebilir. |
Olan
yabancılar çalışma izni alarak çalışabilirler. Profesyonel
meslek mensubu yabancılara, ilgili Kanunlarda belirtilen özel şartların
sağlanması kaydıyla bağımsız çalışma izni verilebilir. Bağımsız
çalışma izni belli bir süre sınırına tabi olmaksızın süreli olarak
verilir. Böylelikle
bağımsız çalışma izni alabilmek için Türkiye’de en az 5 yıl kanuni ve
kesintisiz ikamet etmiş olma şartı kaldırılmıştır. |
||||||||||||||||||||||||
Süresiz
Çalışma İzni: Uzun dönem
ikamet iznine sahip olanlar veya Türkiye’de kesintisiz en az 8 yıl
ikamet izni ile kalmış olan veya en az 8 yıl kanuni
çalışması olan yabancılara süresiz çalışma izni verilebilmektedir. |
Tasarı
ile yapılan düzenleme sonrası, uzun dönem ikamet izni olan veya
en az 8 yıl kanuni çalışma izni olan yabancılara süresiz çalışma izni
verilebilecektir. Dolayısıyla Türkiye’de en az 8 yıl ikamet izni ile
kalmış olanlar söz konusu kapsamdan çıkarılmaktadır. Süresiz
çalışma izni olan yabancı, özel kanunlardaki düzenlemeler hariç, Türk
vatandaşlarına tanınan haklardan yararlanırlar. |
||||||||||||||||||||||||
- |
Turkuaz
Kart: Eğitim
düzeyi, mesleki deneyimi, bilim ve teknolojiye katkısı, Türkiye’de
faaliyetlerinin veya yatırımının ekonomiye ve istihdama etkisi ile
Uluslararası İşgücü Politikası Danışma Kurulu önerileri ve Bakanlıkça
belirlenen usul ve esaslara göre uygun görülen yabancılara turkuaz kart
verilebilecektir. Turkuaz
kart ilk 3 yılı geçiş süresi olmak üzere verilir. Geçiş süresi
içerisinde iptal edilmeyen kartlar, yabancının başvurusu ile süresiz
hale dönüştürülür. Bu başvuru geçiş süresinin dolmasına 80 gün
kalmasından itibaren geçiş süresi dolana kadar yapılır. Geçiş süresi
dolduktan sonra yapılan başvurular reddedilir ve Turkuaz Kart geçersiz hale
gelir. Turkuaz
kart sahibi yabancıya, Türkiye’de süresiz çalışma hakkı, eş ve bakmakla
yükümlü olduğu çocuklarına ise ikamet hakkı verilir. Kart sahibi yabancı
süresiz çalışma izninin sağladığı haklardan yararlanır. |
||||||||||||||||||||||||
Yurt dışından
yapılan başvurularda çalışma izni verilen yabancının en geç 90 gün içerisinde
Türkiye’ye giriş yapması gerekmektedir. Ayrıca
çalışma izni verilen yabancının iznin geçerlilik tarihinden itibaren 30 gün
içerisinde işe başlaması gerekmekte olup, söz konusu sürelerin aşılması
halinde çalışma izni iptal olmaktadır. |
Yurtdışından
yapılan başvurulara istinaden çalışma izni verilen yabancı, çalışma
izninin geçerliliğinin başladığı tarihten itibaren 6 ay içerisinde Türkiye’ye
gelmek zorundadır. Türkiye’ye gelmeyen yabancının çalışma izni
iptal edilecektir. Böylelikle
mevcut mevzuattaki 30 ve 90 günlük süre sınırları kaldırılarak 6 aya
uzatılmaktadır. |
||||||||||||||||||||||||
- |
Tasarı
ile Bakanlar Kuruluna; ülke menfaatlerinin gerektirdiği hallerde ülke, kişi,
coğrafi bölge, süre, sayı, oran, tür, nitelik, sektör, iş ve meslek
itibarıyla çalışma izni veya çalışma izni muafiyeti verilmesini
belirleyebilme, sınırlandırma, kısmen veya tamamen durdurma veya yasaklama
yetkisi verilmektedir. |
||||||||||||||||||||||||
Özel
kanunlarda belirlenen hükümler saklı kalmak ve yabancı ile işverenin diğer
kanunlardan doğan yükümlülüklerini yerine getirmeleri kaydıyla; a)
Türkiye’nin taraf olduğu ikili ya da çok taraflı sözleşmelerle çalışma
izninden muaf tutulanların, b) Daimi
ikametgahları yurt dışında olup bilimsel, kültürel ve sanatsal faaliyetler
amacıyla bir aydan az, sportif faaliyetler amacıyla dört aydan az süre ile
geçici olarak Türkiye’ye gelecek yabancıların, c) Türkiye’ye
ithal edilen makine ve teçhizatın montajı, bakım ve onarımı, kullanımına
ilişkin eğitiminin verilmesi veya teçhizatı teslim almak veya Türkiye’de
arızalanan araçların tamiri amacıyla; Türkiye’ye giriş tarihinden itibaren bir
yıl içinde toplam üç ayı geçmemek ve bu durumu ibraz edeceği belgeler ile
kanıtlamak koşuluyla gelenlerin, ç)
Türkiye’den ihraç edilen ya da Türkiye’ye ithal edilen mal ve hizmetlerin
kullanılmasına ilişkin eğitim amacıyla Türkiye’ye giriş tarihinden itibaren
bir yıl içinde toplam üç ayı geçmemek ve bu durumu ibraz edeceği belgeler ile
kanıtlamak koşuluyla Türkiye’de bulunanların, d) Belgeli
turizm işletmelerinin sınırları dışında faaliyette bulunacak fuar ve
sirklerde gösteri ve benzeri görevli olarak Türkiye’ye giriş tarihinden
itibaren altı ayı geçmemek ve bu durumu ibraz edeceği belgeler ile kanıtlamak
koşuluyla bulunanların, e) İki yılı
geçmemek ve eğitim süresiyle sınırlı olmak üzere durumunu ibraz edeceği
belgeler ile kanıtlayarak üniversiteler ile kamu kurum ve kuruluşlarına bilgi
ve görgülerini artırmak üzere gelen yabancıların, f)
Sosyo-kültürel ve teknolojik alanlar ile eğitim konularında altı ayı aşmayan
bir sürede Türkiye’ye önemli hizmet ve katkı sağlayabilecekleri ilgili
mercilerce bildirilenlerin, g) Avrupa
Birliği Eğitim ve Gençlik Programları Merkezi Başkanlığının (Ulusal Ajans)
yürüttüğü programlar kapsamında gelecek yabancıların program süresince, ğ) Kapsamı ve
süresi konusunda Bakanlık, İçişleri ve Dışişleri Bakanlığı ile Yüksek Öğretim
Kurulu Başkanlığının mutabakata vardığı uluslararası stajyer öğrenci
programları çerçevesinde staj görecek yabancıların, h) Görev
süresi sekiz ayı geçmemek kaydıyla Türkiye’ye gelen tur operatörü temsilcisi
yabancıların, ı) Türkiye
Futbol Federasyonunca veya Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünce talepleri uygun
bulunan yabancı futbolcular ile diğer sporcu ve antrenörlerin sözleşmeleri
süresince, i)
Gemiadamlarının Eğitim, Belgelendirme ve Vardiya Standartları Hakkında
Uluslararası Sözleşme’nin I/10 Kuralına göre devletlerle yapılan ikili
protokoller gereği, ilgili idareden “Uygunluk Onayı Belgesi” almış Türk
Uluslararası Gemi Siciline kayıtlı ve kabotaj hattı dışında çalışan gemilerde
görev yapan yabancı gemiadamlarının, j) Türkiye Avrupa Birliği Mali İşbirliği Programları kapsamında yürütülen projelerde görevlendirilen yabancı uzmanların, görevleri süresince, çalışma izni almalarına gerek bulunmamaktadır. Mesleki hizmetler kapsamında olup, muafiyet hükümlerine tabi yabancı mimar, mühendis ve şehir plancılarının, hizmet sürelerinin bir ayı aşması durumunda akademik ve mesleki yeterliliğini tamamlayarak Bakanlıktan çalışma izni alması, ilgili meslek kuruluşuna geçici üye olması ve ulusal kurum ve kuruluşların uygulamalarına uyması zorunludur. Muafiyet
süreleri uzatılamaz. Ayrıca (b), (d), (f) ve (h) bentleri kapsamındaki
yabancılar, bir takvim yılı içinde muafiyet hükümlerinden sadece bir kez
yararlanır. Ancak, bu haktan yararlanabilmek için yabancının daha önce aynı amaçla
almış olduğu ikamet tezkeresinin bitiş tarihinden itibaren üç ay geçmiş
olması şartı aranır. Muafiyet sürelerinden daha fazla çalışılacak olunması durumunda Bakanlıktan çalışma izni alınması zorunludur. (c) ve (ç) bentleri kapsamındaki yabancılara, Türkiye’ye giriş tarihinden itibaren bir yıl içinde Türkiye’de toplam kalış süreleri üç ayı aşmamak üzere, Türkiye’ye çoklu giriş imkanı sağlanır. Bu maddede
sayılan yabancılar, ülkeye giriş yaptıkları tarihten itibaren en geç otuz gün
içerisinde ve her halükarda faaliyetlerine başlamadan önce geliş amaçlarını,
ne kadar süre ile ve nerede kalacaklarına ilişkin bilgileri, görev
yapacakları il valiliğine (Göç İdaresi İl Müdürlüğüne) bildirerek ikamet izni
başvurusu yapmak zorundadırlar. Muafiyet hükümlerinden yararlanacak yabancılara
ilişkin sosyal güvenlikle ilgili yükümlülüklerin yerine getirilmesi
zorunludur. Bu madde kapsamında ikamet tezkeresi düzenlenen yabancıların
kimlik bilgileri ile çalışacakları işyerlerinin unvan ve Sosyal Güvenlik
Kurumu işyeri sicil numaraları emniyet makamları tarafından her ay Bakanlığa
bildirilir. |
Tasarıda
çalışma izni muafiyet belgesinin alınmasına ilişkin hususlar düzenlenmiştir.
Buna göre:
|
||||||||||||||||||||||||
Çalışma İzni
İptali Mevcut
mevzuat hükümleri gereğince, çalışma izninin iptalini gerektiren durumlardan
birisi de yabancının aralıksız 6 aydan uzun süre yurt dışında kalmasıdır. |
Kanun
tasarısı ile söz konusu hüküm değiştirilerek; Sağlık
sebepleri veya zorunlu kamu hizmeti gibi mücbir sebepler dışında süreli
çalışma izinlerinde aralıksız olarak 6 ay, bağımsız ve süresiz
çalışma izinlerinde ise aralıksız olarak 1 yıldan fazla süre Türkiye dışında
kalınması iptal nedeni olarak belirtilmiştir. Böylelikle,
bağımsız ve süresiz çalışma izni olan yabancıların aralıksız 1 yıla kadar
yurt dışında kalmaları halinde çalışma izinleri iptal edilmeyecektir. |
||||||||||||||||||||||||
- |
Çalışma
izni iptal durumlarına aşağıdaki hususlar eklenmiştir:
|
||||||||||||||||||||||||
Mevcut mevzuatta göre istisna uygulanacak yabancılar
|
Çalışma
izninin istisnai olarak verilebileceği yabancılar:
|
||||||||||||||||||||||||
- |
Serbest
bölgelerde çalışacak yabancıların çalışma izni başvurularıEkonomi
Bakanlığına yapılacaktır. |
||||||||||||||||||||||||
- |
Yabancı
Öğrenciler
|
||||||||||||||||||||||||
Bildirim yükümlülüğü
En geç on beş
gün içerisinde durumu Bakanlığa bildirmekle yükümlüdürler |
Süresiz
çalışma izni ile çalışan yabancılara da kanun tasarısı ile bildirim
yükümlülüğü getirilmiştir. Buna göre; Yabancı
çalıştıran işverenler ile süresiz veya bağımsız çalışma izni ile bulunan
yabancılar, çalışma izninin veya çalışma izni muafiyeti kapsamında çalışmanın
başlaması ve sona ermesi durumu ile çalışma izni veya çalışma izni
muafiyetinin iptalini gerektirecek halleri 15 gün içerisinde Bakanlığa
bildirmekle yükümlüdür. |
||||||||||||||||||||||||
Mevcut
mevzuatta belirtilen idari para cezaları
|
Kanun
tasarısında belirtilen idari para cezaları
|